illustraties: Carolien Wesselink
Ploegsma, maart 2023
Lanya is als klein meisje met haar familie vanuit Irak naar Nederland gevlucht. Zeven jaar lang leefden haar ouders in een AZC en woonde zij met haar zusje in een pleeggezin. Maar nu haar ouders een verblijfsvergunning hebben, is het gezin herenigd. In het pleeggezin maakte Lanya kennis met Nederlandse normen en waarden, maar haar ouders verwachten dat ze weer aan hen gehoorzaamt, net als in Irak. Lanya is te veel ‘verwesterd’ volgens hen.
Als Lanya per ongeluk hoort dat haar ouders haar willen uithuwelijken aan een man van 40 jaar, neemt ze de benen. Met hulp van jeugdzorg, duikt ze onder en woont ze telkens in een ander opvanghuis. Ze is opstandig en brutaal, maar ze mist tegelijkertijd haar familie en voelt zich verschrikkelijk schuldig naar haar ouders toe. Na maandenlang overplaatsen en getouwtrek is ze zo murw dat ze weer naar huis gaat. Haar ouders nemen haar mee op vakantie naar Irak en voor ze het weet is ze getrouwd met haar neef. Eerst gaat het nog goed, maar na korte tijd beginnen ook hier de problemen.
Het verhaal van Lanya is echt gebeurd. Ze vertelt de lezer over de Koerdische cultuur en over hoe zijzelf klem komt te zitten tussen haar dromen en de wensen van haar ouders.
Het boek zou in de Slashreeks van Querido passen: een jongere vertelt over zijn of haar leven en een Nederlandse auteur schrijft het op. Tijdens het lezen heb je dan ook het gevoel dat Lanya rechtstreeks tegen je praat; het is bijna alsof ze tegenover je zit.
De Jeugdzorg in Nederland - met hun softe gepraat en de missers - krijgt er van Lanya nogal van langs. Heel begrijpelijk, als je ziet hoe ze een meisje als zij in feite aan haar lot overlaten. De lezer krijgt vervolgens een kijkje in het leven van een vrouw in Irak, inclusief de (vrouwonvriendelijke) tradities, de gezelligheid, het geroddel en de ellende. Het boek gaat over het schipperen tussen twee culturen: de Nederlandse – waarin vrouwen zelfstandig kunnen zijn – en de Koerdische – waarin familie en eer heel belangrijk zijn.
Het is jammer dat het boek vrij abrupt eindigt. Ook zijn er soms wat grote sprongen in de tijd. Toch is De levens van Lanya een interessant en toegankelijk geschreven boek dat je inzicht geeft in hoe belangrijk je wortels kunnen zijn en wat je familie en je cultuur voor invloed kunnen hebben op de verloop van je leven. Geschikt voor lezers van dertien jaar en ouder.