vertaling: Jenny de Jonge
Arena, maart 2007
Berlijn 1943. Bruno is negen jaar als zijn vader ineens promotie krijgt, en hij moet verhuizen naar een huis ver weg. Dat huis staat niet gewoon in een straat, er zijn geen andere kinderen om mee te spelen en als Bruno uit het raam kijkt, ziet hij in de verte een soort dorp van barakken met een hek eromheen, waar alle mensen gestreepte pyjama’s dragen. Bruno is een beetje jaloers: die mensen zijn gezellig samen en hij mist zijn vriendjes uit Berlijn zo. Op een dag besluit hij naar het hek te wandelen. Daar ontmoet hij Shmuel, die precies even oud is als hij en die aan de andere kant van het hek woont. Tussen de jongens ontstaat vriendschap, ook al kunnen ze niets anders doen dan met elkaar praten. Als Bruno na een jaar terug naar Berlijn moet, is hij verdrietig dat hij zijn vriend in de steek moet laten. Bij wijze van afscheid, besluiten ze dat hij voor één keer ook een gestreepte pyjama aantrekt en onder het hek doorkruipt om Shmuels dorp te kunnen zien. Deze ontdekkingsreis komt tot een onverwacht einde als ze met een grote groep mensen een warme, luchtdichte ruimte worden binnengedreven. Van Bruno is daarna nooit meer iets vernomen.
De lezer begrijpt wat Bruno onmogelijk kan weten: het dorp is een concentratiekamp en het hek staat er om al die mensen binnen te houden en niet om hem buiten te sluiten. De auteur speelt met de naïviteit van het negenjarige jongetje, laat hem vreselijke dingen zeggen die hij van zijn vader heeft gehoord. Zo zegt hij kalmpjes tegen Shmuel (Samuel?) dat hij als Duitser superieur is aan Joden, niet beseffend dat zijn vriendje ook Joods is. Voor Bruno betekent de groet ‘Heil Hitler’ net zoiets als ‘tot ziens en een prettige dag verder’.
Nergens staat letterlijk dat de bijzondere vriendschap tussen de jongens eindigt in een gaskamer, maar daardoor komt dit besef nog veel harder aan.
Historisch gezien zal dit verhaal niet helemaal kloppen. Kinderen beneden de vijftien jaar werden bij aankomst in een kamp vaak onmiddellijk vermoord, en is het ook niet mogelijk om bijna dagelijks bij het hek van zo’n kamp te komen, zonder dat bewakers dat in de gaten hadden. Doet er niet toe. De jongen in de gestreepte pyjama is een indrukwekkend oorlogsboek over twee kinderen in bijzondere omstandigheden. Het boek is geschikt voor lezers die ook kunnen begrijpen wat er tussen de regels door verteld wordt. Prachtig verhaal!
Bestellen