The House of Books, oktober 2014
Het is in het voorjaar van 1948 als Maarten Prins verliefd wordt op de verpleegster Hanne die hij via zijn werk leert kennen. Zij is fel anti-nazi. Toch moet Maarten haar al snel zijn geheim vertellen: tijdens de oorlog waren zijn ouders ‘fout’. Ze waren lid van de NSB. En dat niet alleen: hijzelf was vanaf 1942 leerling van de Reichsschule in Valkenburg: een kostschool waar jongens werden opgevoed met de leer van de nazi’s. Maarten was er gelukkig, want eerder op de HBS in Haarlem werd hij gruwelijk gepest, terwijl thuis zijn vader alleen maar oog leek te hebben voor zijn oudere broer Walter. Op de Reichsschule maakte Maarten deel uit van de elite en werd hij klaargestoomd voor een goede baan. Maar de oorlog raakte op zijn einde, ook hij moest als jongen van zestien mee naar het front. Toen Duitsland capituleerde, kwam hij na veel omzwervingen in een heropvoedingskamp terecht. Langzaam zag Maarten in dat hij met de verkeerde ideologie was grootgebracht.
Het begin van Elke dag een druppel gif doet denken aan Oorlog zonder vrienden (Hartman, Lemniscaat, 1979), maar dan wat genuanceerder. Omdat Maarten ontzettend gepest wordt op de HBS, is het heel begrijpelijk dat hij dolgraag naar die Reichsschule wil; een school waar hij geen uitzondering meer is. Naarmate het verhaal vordert, wordt het boek steeds interessanter. Als de oorlog is afgelopen, zijn de rollen namelijk omgedraaid. ‘Foute’ Nederlanders - en ook jongens als Maarten - zitten achter prikkeldraad in voormalige concentratiekampen, hebben het koud en lijden honger. Maarten kan in eerste instantie niet geloven wat de nazi’s hebben aangericht; foto’s van bergen lijken beschouwt hij als geallieerd propagandamateriaal. Heel langzaam dringt tot hem door hoe hij gehersenspoeld is. Daarnaast moet hij een conflict met zijn ouders (en met name met zijn vader) uitvechten: de man naar wiens bewondering hij hunkerde, is van zijn voetstuk gevallen.
Dit maakt Elke dag een druppel gif niet alleen een lijvige oorlogsroman, maar ook een boek over het nemen van je eigen verantwoordelijkheid, over een vader-en-zoonconflict, over schuldgevoel en over hoe het verleden nog heel lang kan doorwerken. Stilistisch is het boek redelijk, maar het verhaal dat verteld wordt, blijft lang nadenderen in je hoofd. Een woordenlijst en een uitgebreide lijst met bronnen maken het boek compleet. Elke dag een druppel gif is geschikt voor lezers vanaf vijftien jaar.
Bestellen