Leopold, maart 2020
Het is 1938. Het joodse gezin Birnbaum woont in Berlijn, maar de situatie wordt voor joden met de dag gevaarlijker. Vader Birnbaum wordt opgepakt en moeder Birnbaum besluit haar kinderen op de trein naar Nederland te zetten, in de hoop dat ze daar bij hun tante en oom veiliger zullen zijn dan in Duitsland. Sonni (11 jaar) is de oudste. Ze voelt zich verantwoordelijk voor haar broertjes en zusjes.
Eenmaal in Nederland komen de kinderen na omzwervingen in een kindertehuis in Rijswijk terecht. Gelukkig arriveren papa en mama ook nog in Nederland, maar een huis is er niet voor hen. Ze gaan naar een vluchtelingenkamp in Westerbork.
Als in 1940 de Duitsers Nederland binnenvallen, verandert het opvangkamp in doorgangskamp. Vader en moeder Birnbaum leiden er een weeshuis voor joodse kinderen die zonder ouders in Westerbork aankomen. In maart 1944 wordt het gezin Birnbaum samen met de weeskinderen op transport gezet naar Bergen-Belsen. Daarna volgen nog ingewikkelde transporten door heel Duitsland, voor eindelijk, eindelijk de bevrijding komt.
Er bestaat een documentaire van de NOS over de crèche die door vader en moeder Birnbaum werd geleid, maar in Wij blijven bij elkaar gaat het vooral over hoe de kinderen Birnbaum zelf deze zeven jaren (1938 – 1945) hebben ervaren. De grootste rol is er voor Sonni, die als oudste dochter alles het meest bewust heeft meegemaakt en als elfjarige als een moeder voor de jongere kinderen zorgde. Echt schokkend is het om te lezen hoe groot na de oorlog de angst van Sampi (7 jaar) voor blaffende honden is en hoe dit jongetje zomaar wordt afgerost door zijn antisemitische hoofdonderwijzer.
Wij blijven bij elkaar is gebaseerd op de werkelijkheid: vader en moeder Birnbaum zorgden zowel in Westerbork als in Bergen-Belsen voor joodse kinderen zonder ouders. Alle kinderen Birnbaum zijn in 2019 nog in leven en wonen nu in Israël. Martine Letterie zocht hen op en vertelt in dit boek hun verhaal.
Het resultaat is een boek dat indruk maakt. Het mag een wonder heten dat de hele familie Birnbaum de oorlog en het concentratiekamp overleefde én inderdaad bijna al die tijd bij elkaar heeft kunnen blijven. Het boek leest toegankelijk, maar is vanwege de schokkende inhoud vooral geschikt voor lezers van twaalf jaar en ouder.